Portretten: wie woont er in mijn wijk?

De Utrechtse fotograaf Shody Careman sloot zich een maand lang op in ‘haar’ Lombok, waar tientallen nationaliteiten wonen. Ze portretteerde haar wijkgenoten en stelde zich open voor nieuwe verhalen en geluiden. ‘Ik wilde uit mijn eigen bubbel, in mijn eigen buurt.’

W ie woont er in mijn wijk? Dat wilde Shody Careman met haar fotoproject ontdekken. Geïnspireerd door de Amsterdamse filmmaker Marnix Haak, die een heel jaar zijn straat niet uitkwam, dompelde ze zich een maand lang onder in het Utrechtse Lombok. Door haar medebuurtbewoners te fotograferen wilde ze nieuwe mensen met nieuwe verhalen ontmoeten.

En dus sloot ze zichzelf op binnen de Lombokse grenzen en sprak mensen aan op straat. Iets wat ze zonder camera nooit gedurfd zou hebben. ‘Maar nu had ik een duidelijke vraag: of ik ze mocht portretteren. En tot mijn verrassing zeiden veel mensen “ja”. Terwijl ik in feite gewoon een wildvreemde vrouw was die hun naar haar huis lokte, haha.’

Onvervalst Utrechts

Het bleef niet bij fotograferen. Vaak voerde Shody lange gesprekken waarin vreugde en verdriet werden gedeeld. Gevlucht voor de oorlog, verhuisd voor de liefde of geboren en getogen in Lombok – iedereen vertelde z’n eigen verhaal. Soms via een vertaal-app, soms in onvervalst Utrechts.

‘Ik wilde uit mijn eigen bubbel, in mijn eigen buurt,’ zegt ze. En dat leverde haar meer begrip op. Een bredere blik. In de steeds verder polariserende samenleving wil zij zich juist openstellen voor andere geluiden, legt ze uit. ‘Door met allerlei verschillende mensen te praten, snap ik nu dat het in sommige culturen heel intimiderend overkomt als je op straat begint te zwaaien en “Hé, hoe is het?!” roept. Verder zag ik veel veerkracht. Zo maakte ik kennis met een gevluchte Egyptische man die niet te veel kan en wil nadenken over de toekomst. Om de zinnen te verzetten én Nederlands te leren, kookt hij vrijwillig in diverse buurthuizen.’

Buurtlockdown

Chili, Sierra Leone, Peru, Oostenrijk, Iran, Duitsland, Tanzania, Marokko – tijdens haar zelfgekozen buurt­lockdown sprak Shody bewoners met tientallen nationaliteiten. Ze ontmoette twee expats uit Myanmar die vanwege een coupe in hun moederland niet meer naar huis kunnen, en een Nederlandse vrouw die al meer dan vijftig jaar in Lombok woont en er de eerste supermarkt opende. Ook was er de Oekraïense die vanwege de oorlog naar Noorwegen wilde vluchten, maar die toen ze haar bestemming mocht kiezen per ongeluk ‘Nederland’ zei. ‘Ze is nu heel blij in Utrecht,’ aldus Shody. ‘Sowieso wordt Lombok als heel positief ervaren, merkte ik. Behalve dan de verkeersdrukte in de Kanaalstraat. Maar de meesten vinden het een wijk met een prettige mix, waarin redelijk vreedzaam naast elkaar wordt geleefd.’

Sappige Schnitzel

Was het claustrofobisch, een maand lang je buurt niet uit? Integendeel, zegt de fotografe. ‘Lekker overzichtelijk juist. Door mijn adhd heb ik moeite met focussen en dingen afmaken, maar dankzij dit project is dat wél gelukt.’ Bovendien, vervolgt ze, heb je in Lombok bijna alles. ‘Marokkaanse lunchrooms, een supermarkt, Turkse groenteboeren, stomerijen, een sportschool. En de schnitzel bij eetcafé De Windhoek op de Laan van Nieuw-Guinea is enorm groot en lekker sappig. Eigenlijk heb ik alleen de Hema gemist.’

De expo Wie woont er in mijn wijk? van Shody Careman is te zien vanaf 13 januari 2024 in De Voorkamer en vanaf 23 januari 2024 in The Anthony op de Kanaalstraat.

@careman_fotografie

Lisa Polman (15)
Scholier. Geboren in de VS, opgegroeid in Lombok.
‘Vroeger vond ik het niet fijn als mensen aan me vroegen: ‘‘Waar kom je vandaan?’’ Ik antwoordde dan: ‘‘Amerika.’’ Daarna vroegen ze: ‘‘Maar waar kom je écht vandaan?’’ Ik werd dan vaak boos. Nu ga ik daar beter mee om.’

Si Thu (33)
Bankier. Geboren in Myanmar, sinds
5 jaar in Nederland en 1 jaar in Lombok.
‘We kunnen voorlopig niet terug naar
Myanmar, vanwege de staatsgreep daar. Maar we zijn blij in deze buurt. Dat je een Whatsapp-groep hebt met de buren, was nieuw voor ons. Zo kregen we gelijk hulp van mensen in de straat. Ook fijn is de Kanaalstraat, met al die winkels waar je allerlei lekker hete dingen kunt vinden, zoals speciale groene pepers.’

Shalaleh
Data scientist. Geboren in Iran, sinds
14 jaar in Nederland en 7 jaar in Lombok.
‘Ik twijfelde over Canada, maar koos toch voor Nederland. Dat ligt dichter bij Iran. Ik kende het alleen van de molens en tulpen, verder had ik geen idee. Ik begon direct met werken en in de avonden volgde ik taalles. Toen we in Lombok kwamen wonen, was ik meteen verliefd op de bomen voor ons huis.’

Mohamed Elfawal
Data scientist. Geboren in Iran, sinds
14 jaar in Nederland en 7 jaar in Lombok.
‘Ik twijfelde over Canada, maar koos toch voor Nederland. Dat ligt dichter bij Iran. Ik kende het alleen van de molens en tulpen, verder had ik geen idee. Ik begon direct met werken en in de avonden volgde ik taalles. Toen we in Lombok kwamen wonen, was ik meteen verliefd op de bomen voor ons huis.’

Joshua Hamid Koroma
Studeert voor elektricien. Geboren in Sierra Leone, sinds 3 jaar in Nederland en 1 jaar in Lombok. ‘Ik ben naar Nederland gevlucht.
‘In Lombok voelde ik me meteen welkom, vooral in de culturele ontmoetingsruimte De Voorkamer. Daar ontmoet ik andere mensen en leer ik Nederlands. Wat ik vreemd en leuk vind, is dat de gemeente haar beslissingen met je overlegt. Op een formulier mag ik aanvinken wat ik wil: een kruisje bij ja, een kruisje bij nee. In Sierra Leone was dit niet, hoor.’

Navah-Tehila
‘De zingende rabbijn.’ Geboren in Israël, sinds 40 jaar in Lombok.
‘In deze wijk ben ik een bekend persoon. Winkeliers als Arie Stomp en de mensen van De Pers zijn altijd blij om mij te zien. Omdat ik Parkinson heb, kan ik helaas alleen komen als iemand me in een rolstoel brengt. Wel voel ik me nog steeds verbonden met Israël. Ik mis mijn geboorteland en mijn familie.’

Vladimir Banovic
Aannemer. Geboren in Bosnië, sinds 35 jaar in Utrecht en 20 jaar in Lombok.
‘Ik zou hier een maand op vakantie zijn, maar ben niet meer teruggegaan naar Bosnië. Ik ontmoette Anke, ze werd zwanger en we vonden een huis in Lombok. Jarenlang hadden we geen schutting met onze buren, we liepen zo bij elkaar naar binnen. Toen wij een hond en zij katten kregen, kwam er toch een schuttinkje. Maar we gaan nog steeds bij elkaar op bezoek.’

Aliye Konus-Alay
Doet vrijwilligerswerk. Geboren in Turkije, sinds 45 jaar in Lombok.
‘Ik help bij de dagbesteding van Wishing Well West op de Kanaalstraat. Sommige vrouwen kunnen daar niet zelf komen, omdat ze niet goed kunnen lopen. Ik haal ze op met mijn scootmobiel. Zij gaan achterop en ik zit op het puntje van de stoel achter het stuur. Dan zeg ik lachend: ‘‘Allah, Allah, heb je ons gezien?’’’

Wafae Ezzerhouni
Eigenaar van Wafae House of Fashion. Geboren in Nederland, sinds 15 jaar in Lombok.
‘Ik ben altijd ondernemend geweest en droomde van een eigen kledingwinkel. ‘‘Kijk eens bij dat leegstaande pand in de Kanaalstraat,’’ zei mijn moeder. Dankzij haar zit ik hier nu. Zelf heeft ze ook een winkel, op de Damstraat. Aan het einde van de dag bespreken we de omzet. Lombok vind ik leuk en divers, alle culturen komen bij elkaar. Wel ben ik klaar met die auto’s en motoren die zo hard rijden.’