Dat de viool vele gezichten heeft, bewijst het festival Nacht van de Viool. Tim Kliphuis, violist en curator: ‘Het is een belangrijk en superleuk instrument, waar je hele coole dingen op kunt doen.’
Van jazz tot folkmuziek, van experimenteel tot improvisatie. Het komt allemaal voorbij tijdens de Nacht van de Viool, onderdeel van het Nederlands Vioolconcours in TivoliVredenburg. Het instrument dat meestal geassocieerd wordt met klassieke muziek heeft vele verrassende gezichten. Voor deze editie koos curator Tim Kliphuis voor kruisbestuivingen tussen culturen, genres en generaties. ‘De viool is een belangrijk en superleuk instrument, waar je hele coole dingen op kunt doen. Waarvan de meeste best wel onbekend zijn. Met de Nacht van de Viool breken wij daar een lans voor.’
Wat is het idee achter de Nacht van de Viool?
‘Ik heb een vrij goed beeld van de internationale muziekwereld, omdat ik heel veel moet reizen voor mijn werk. Ik zie enorm veel gitaarfestivals. Elk land heeft er wel één of twee of drie. Nederland heeft sinds een paar jaar de Cello Biënnale, een prachtig festival. Het lukte lange tijd maar niet om daar een vioolfestival tegenover te stellen. De Nacht van de Viool is het eerste vioolfestival in Nederland, en een van de zeer weinige in Europa.’
Eigenlijk vreemd toch?
‘Dat is ook verbazingwekkend. Enerzijds is de viool in de klassieke wereld zeer goed vertegenwoordigd: elk orkest heeft een vioolsolist. De cello moest zich daar de afgelopen twintig, dertig jaar een plek in veroveren. Zo van: wij zijn ook een mooi instrument met orkest. In die zin leek het altijd alsof de viool een duidelijke voorkeursbehandeling kreeg. Maar anderzijds lukt het buiten de klassieke muziek niet goed om de veelzijdigheid van het instrument voor het voetlicht te brengen. Tijdens de Nacht van de Viool laten we daarom horen hoe ongelooflijk flexibel en breed de invloed van de viool is op alle continenten. Dan heb je ineens een soort vrijheid om alle muziekstijlen te brengen. En ze hebben één ding gemeen: de viool.’
We denken dat de viool een klassiek instrument is, maar dat is dus echt grote onzin
In andere muziekstijlen, zoals jazz of pop, speelt de viool meestal niet zo’n grote rol als binnen de klassieke muziek.
‘Dat zeggen we ook omdat we er niet veel kennis van hebben. Als je bijvoorbeeld naar Schotland, Ierland of Amerika gaat, hoor je de viool in Keltische muziek, bluegrass en American fiddling van muzikanten die niet-klassiek geschoold zijn. In Venezuela en Brazilië kom je juist de samba-achtige stijl tegen, daar zit ook vaak een viool in. Maar die genres kennen wij gewoon niet goed. Daarom denken we dat de viool een klassiek instrument is, maar dat is dus echt grote onzin. Ik wilde op dit festival zichtbaar maken hoe ongelooflijk veel andere dingen de viool kan.’
Is er dan geen risico dat de programmering te breed wordt?
‘Dat is juist onze kracht. Maar je moet natuurlijk wel nadenken over hoe je dat presenteert. Dus we hebben dit jaar als thema de kruising tussen klassieke roots en pop, tussen jazz en global, tussen jong talent en gevestigde namen. In de line-up staat bijvoorbeeld Emine Bostanci op kemenche, een Turkse viool die je rechtopstaand op schoot bespeelt. Het ontwerp van onze westerse viool komt uit de 16de eeuw en is sindsdien niet veranderd. Maar de kemenche bestond alweer eeuwen daarvoor. En componist Peter Broderick, die als violist begon, maar zich ontwikkelde tot een soort indie rockartiest, schrijft een nieuw werk voor de eerstejaars strijkers van het Conservatorium van Amsterdam. Hij heeft Ierse roots en een diepe connectie met de Ierse traditionele muziek.’
Welke concerten mag je absoluut niet missen?
‘Session A9. Een Schotse supergroep die traditionele Schotse muziek speelt. Dat is echt een ervaring die wij in Nederland niet kennen. Ze spelen met vier man op akoestische violen die worden versterkt. Met een ongelooflijke groovende ritmesectie. Ze staan in popzaal Pandora en het voelt net als een rockconcert met zo’n band, alleen dan met violen. Ik vind het geweldig wat ze doen. Dus dat is voor mij het hoogtepunt. Verder verheug ik mij ook op de grote Mash-Up aan het eind van de avond, één grote jamsessie met alle musici en begeleiders, die ik leid. Vorig jaar speelden er 24 violen mee, een paar gitaren, twee bassen en een piano. Ze spelen allemaal samen, heel bijzonder. Daarmee laat je zien dat stijlen ons eigenlijk helemaal niet verdelen, maar juist kunnen verbinden.’
30 januari 2026, TivoliVredenbrug
Read in English
Over dit artikel
tekst:
Karen Duking
beeld:
Melle Meivogel
Publicatiedatum:
9 december 2025
Magazine editie:
UITagenda Utrecht dec/jan 2025
