Zoals een geur je kan terugbrengen naar een bepaald moment, doet ook het werk van kunstenaar Frank Halmans dat. deze winter exposeert hij in Galerie Larik met een reeks vreemde en toch vertrouwde beelden.
‘Aan het eind van het betonpad rechtsaf bij de grote stal rechtsaf en dan bij het veld naar links.’ Ergens in de polder bij Bunnik leidt deze routeaanwijzing naar het atelier van Frank Halmans, op een boerenerf in een van de stallen. Met uitzicht op knotwilgen, rietkragen en voorbij jagende wolken, maar daar gaat het binnen niet over. Binnen draait het om huiselijke dingen. Om huis en thuis. Om hoe de schoenen in de hal liggen, om de keukenkastjes van vroeger, om een vlieg in de vensterbank. Dat zijn de thema’s waarmee Frank Halmans werkt. Zijn tekeningen en objecten slaan een brug tussen het nu en een herinnering aan toen, aan een plek waar je ooit was.
Perfect haakje
Neem My burned bridges are keepers: een doorsnee keukenkastje met alles wat je daarin verwacht, maar ook drie verbrande miniatuurbruggen. ‘Het idee is dat je dingen achter je laat, maar ik merk dat die verbrande bruggen je toch altijd bijblijven. Je raakt ze nooit helemaal kwijt,’ zegt Frank. Hij plaatst de bruggen achteloos tussen theezakjes en koffiekopjes, want zo werken herinneringen: ze duiken op onverwachte momenten zomaar op.
‘Ik verzin niks’, vertelt hij. Alle werken zijn gebaseerd op wat hij heeft gezien en plekken waar hij heeft gewoond. ‘Het begin is altijd visueel. Een sterk beeld, dat een diepere laag krijgt. Een emotionele laag ook.’ Zijn werk is poëtisch en herkenbaar, maar ook ongrijpbaar. Het laat zich niet precies verklaren. Eigenlijk net zoals gedachten en associaties er soms gewoon zijn zonder directe aanleiding.
Zo werken herinneringen: ze duiken op onverwachte momenten op
Er zijn meer kasten in zijn werk. Kasten waar je dingen in bewaart, wegstopt of probeert te ordenen. In Be my guest is een vitrinekastje ingedeeld in verschillende vakken waarin haakjes hangen. Soms een, soms meerdere, maar allemaal verschillend. De oneindige variatie in iets simpels als een ophanghaakje fascineert Frank al lange tijd. ‘Het perfecte model is al lang ontworpen en toch komen er nog steeds nieuwe varianten bij. Haakjes passen vaak ook niet bij de rest van het interieur, het is iets dat mensen pas later toevoegen.’ De haakjes verwijzen ook naar gastvrijheid en thuiskomen. Als je je jas mag ophangen, kun je je welkom voelen.
Onderhuids
Thuis kan elk huis zijn, of een onderdeel ervan. De kamer waar je ooit sliep, een bed, maar ook de technische kant van het huis. In de serie Gebilde legt Frank de binnenkant van een huis bloot in een 3D-model, waarin hij de routes toont van water, elektriciteit en afvoer. ‘In de Gebilde heb ik alle muren en plafonds weggelaten en laat ik het systeem zien. Het lijkt op een anatomisch model, met aderen en zenuwbanen, maar de kleuren kloppen ook met de bouw.’ De rode en blauwe leidingen en de rechte lijnen doen denken aan de beeldtaal van De Stijl, als een 3D-versie van een Mondriaan. ‘Dat is toeval’, zegt hij, ‘maar het geeft het werk een mooie extra laag.’ De modellen zijn (fragmenten van) huizen waar hij zelf heeft gewoond, die hij vaak zelf heeft verbouwd en dus tot in detail kent.
Kruimeldief
Er is altijd een mix van praktische elementen en emotie. De wens dingen te ordenen en te organiseren en het gegeven dat er altijd iets aan die rationele ordening ontsnapt. De esthetiek van de jaren 70 – de jaren van zijn jeugd – keert vaak terug. De kruimeldief is een goed voorbeeld. De vormgeving daarvan brengt je terug naar een wat knullig verleden, het beeld dat Frank ervan maakt versterkt dat. De behuizing waarin het stof terechtkomt, zaagt hij doormidden om er vervolgens een schaalmodel van een woning tussen te plaatsen. Een stacaravan of een kleine bungalow; het moet allemaal niet te perfect zijn. De kruimeldief doet het overigens nog steeds. Het stof verzamelt zich in het huis.
De vormgeving brengt je terug naar een wat knullig verleden
Zo is het werk eigenlijk steeds een metafoor van het leven en wat je daarin verzamelt. Niet alleen objecten, maar ook ervaringen en herinneringen en hoe dat als een eindeloze stroom heen en weer golft. Want tijd is bij Frank Halmans niet lineair. Er zijn onzichtbare lijnen tussen toen en nu. Soms kom je ineens iets tegen in een kastje, waarvan je dacht dat je het al opgeruimd had.
Vervelend is dat niet. Het zijn altijd warme herinneringen die voorbijkomen. Niet zwaar of sentimenteel, maar met lichtheid en humor. Het is een poging het gevoel van een bepaald moment te vangen. Vaak zijn het juist die alledaagse dingen die een herinnering oproepen. Dingen die er altijd waren maar waar je nooit echt naar keek. Zoals een kruimeldief of een keukenkastje: in zijn werk krijgen ze de hoofdrol. En daarna zijn ze nooit meer hetzelfde.
Be my guest, t/m 24 januari, Galerie Larik
Read in English
Over dit artikel
tekst:
Marjolein Sponselee
beeld:
Jeannette Schols
Publicatiedatum:
12 december 2025
Magazine editie:
UITagenda Utrecht dec/jan 2025
