Literatuur
Oktober 2024

Biograaf Vivian de Gier over schrijfster

Thea Beckman

Ze schreef steady een indrukwekkend oeuvre bij elkaar, waarvan Kruistocht in spijkerbroek het bekendst is. Thea Beckman had een sterke connectie met Utrecht, het decor van een aantal van haar boeken. Deze maand staat de stad in het teken van de eigenzinnige jeugdauteur.

De kinderboeken van Thea Beckman (1923-2004) worden nog steeds veel verkocht en uitgeleend in de bibliotheek. Haar bekendste roman, Kruistocht in spijkerbroek (1973), kreeg een Gouden Griffel voor het beste historische jeugdboek en is in veel landen vertaald. Journaliste Vivian de Gier schreef een mooie biografie over het leven van Thea Beckman en geeft deze maand literaire theatervoorstellingen, lezingen en rondleidingen in de stad.

‘Aan pleasen deed ze niet’

Wanneer ontstond bij jou het idee voor dit boek?
‘Ik wilde altijd al een keer een biografie schrijven. Al snel dacht ik aan een kinderboekenschrijver uit mijn jeugd, want toen is mijn liefde voor literatuur ontstaan. En Thea Beckman was een van mijn favoriete schrijfsters. Wat ook meespeelde, is dat er in de media maar weinig interesse is voor jeugdliteratuur. Er wordt zelfs een beetje op neergekeken. Dat is zonde, want er zijn zoveel mooie jeugdboeken. Ik werd ook getriggerd door mensen die zeiden dat Thea Beckman geen interessant persoon zou zijn om over te schrijven. Dat kan toch niet? Met zo’n oeuvre?, dacht ik. Bovendien: saaie mensen bestaan niet. Thea Beckman was een markante persoonlijkheid die met veel dingen voorop heeft gelopen.’

Waarmee dan bijvoorbeeld?
‘Ze schiep levensechte personages waar je je als kind aan kunt optrekken. Ook gebruikte ze vaak een historische setting, dat was niet heel gebruikelijk in die tijd. Haar boeken zijn avontuurlijk en spannend, en de karakters niet stereotiep. De meiden zijn kordate types die de wereld in trekken. Ze zijn stoerder dan gewoon was in kinderboeken uit die tijd. Van de jongens laat ze juist de gevoelige kanten zien. Ook schreef ze over waarden die belangrijk zijn voor pubers, zoals eerlijkheid en gelijkwaardigheid. Jongeren houden ervan als ze een houvast krijgen met betrekking tot goed en kwaad.’

Heb je een favoriete titel?
‘Nee, maar ik heb wel tranen met tuiten gehuild bij Kruistocht in spijkerbroek. Er gaan allemaal kinderen in dood, zoals het jongetje Carolus. Haar trilogie van de Honderdjarige Oorlog vond ik ook te gek, net als Hasse Simonsdochter. Dat speelt zich gedeeltelijk af in de omgeving waar ik woonde als kind, het dorp Achterveld. Plekken in het boek, zoals de Barneveldse Beek, kende ik van nabij en dat maakte het extra bijzonder. Hasse is ook een mooi personage: eigenwijs, stoer, driftig, kwetsbaar en lief tegelijk. Dit boek was overigens de favoriet van de schrijfster zelf.’

Heb je tijdens het schrijven nog ontdekkingen gedaan?
‘Thea Beckman leidde een redelijk stabiel en kalm leven, zonder grote schandalen. Maar ze was wel volhardend. Pas op haar vijftigste is ze bekend geworden, met Kruistocht in spijkerbroek. Veel vrouwelijke schrijvers van toen hadden het gymnasium of de hbs gedaan, terwijl Thea Beckman haar grootse oeuvre als autodidact bij elkaar schreef. Door hard te werken en haar eigen koers te varen heeft ze miljoenen kinderen aan het lezen gekregen. Daar heb ik veel respect voor.’

Hoe zou je haar karakter omschrijven?
‘Ze was volstrekt autonoom. Een vrouw die zo zelfstandig was, dat was destijds niet gebruikelijk. En ze was bloedeerlijk, aan pleasen deed ze niet. Dus ze zei wat ze ergens van vond, en het maakte haar niet zoveel uit of dat de ander wel of niet welgevallig was. Sommige mensen vonden dat lastig, maar het mooie was ook: je wist wat je aan haar had.’

Wat was haar connectie met Utrecht?
‘Tussen 1947 en 1958 woonde ze in Wijk C. Daarna verhuisde ze naar Bunnik, waar ze de rest van haar leven heeft gewoond. Maar in Utrecht begon ze met schrijven. Ze had bijna vijfentwintig jaar een column in het Utrechtsch Nieuwsblad, was lid van de lokale Dolle Mina’s, haalde haar atheneumdiploma aan de Utrechtse Avondschool en studeerde hier sociale psychologie. Ze wijdde ook twee jeugdboeken aan de geschiedenis van Utrecht: Stad in de storm en De val van de Vredeborch.’

En nu is er onder meer een tentoonstelling over haar in het Volksbuurtmuseum.
‘Klopt. Ooit was het gebouw aan de Waterstraat de lagere school van haar zonen, nu is er een expositie over haar leven en werk. Met partner in crime Marc Brester geef ik lezingen en stadswandelingen gebaseerd op De val van de Vredeborch. We lopen door haar oude buurtje en langs locaties uit de roman. Zoals de plek waar vroeger de brouwerij zat van Trijn van Leemput, de verzetsheldin die in opstand kwam tegen de Spaanse overheersing. Thea Beckman woonde daar om de hoek.’

Allemaal weer eens een Thea Beckman lezen dus?
‘Jazeker! Zo hou je contact met het kind in jezelf. En vooral met die jeugdige onbevangenheid, positiviteit en verwondering.’

Elke week weten wat er speelt?

Meld je aan voor de Uitmail, Kidsmail of Festivalmail.

Aanmelden voor de nieuwsbrief