Utrecht staat vol met bijzondere gebouwen waar je regelmatig langs fietst, maar zeker niet alles van weet. Zoals de ‘afgesneden’ energiecentrale met zijn transparante blauwe wand in Lage Weide. Tekst: Martine Bakker | fotografie: Het Utrechts Archief Een fabrieksachtig gebouw, rokende schoorstenen van verschillend formaat, reuzenstoppenkasten met een wirwar aan bedrading, een bord waar Eneco op staat: dat het om een energiecentrale gaat, is meteen duidelijk. Maar hoezo heeft dit naoorlogse, bakstenen complex aan het Amsterdam-Rijnkanaal twee compleet afwijkende gevels? Vanaf de Gele Brug springt de blauwige zuidgevel in het oog. En aan de kanaalzijde prijkt een enorm vlak van zilver-metallic vierkanten. De reden voor het gevelvlak met vierkanten is puur functioneel. Er moest in 1995 een grote oude machine de centrale uit en een zo mogelijk nog grotere nieuwe machine in. Omdat die niet door de deur pasten werd de gevel deels weggebroken. Het ontwerp voor de nieuwe gevel die bijgevolg nodig was, is van het Delftse architectenbureau cepezed. Hun idee wijkt erg af van de strenge baksteenstijl van het gebouw en was eigenlijk bedoeld voor de hele gevel. Uiteindelijk kwamen er alleen aan de kant van het gat metallic vierkanten. Desondanks is het een sterk beeld, mede omdat het vlak met vierkanten aan de zijkant iets uitsteekt en ook bijna een vierkant dik is. Zo wordt het min of meer een op zichzelf staand object. De andere nieuwe gevel, van geribbelde, transparante, blauwe platen, stamt uit 2005, toen een in onbruik geraakte vleugel inmiddels was gesloopt. De deuren zijn kunstig van hetzelfde materiaal gemaakt. Maar dit ontwerp moet vooral duidelijk maken dat er met het gebouw is gerommeld. Haaks op de nieuwe gevel steekt expres een abrupt onderbroken, oud raamkozijn uit. De ontwerper, bureau Royal Haskoning, had van de welstandscommissie namelijk het verzoek gekregen de ‘sloopsnede’ zichtbaar te maken. In die zin is de zuidgevel eigenlijk een groot litteken. Je zou de grillige aanpassingen aan de gevels kunnen zien als gestolde energietransitie. Of gestolde vooruitgang… Voor wie zin heeft in tijdloosheid nog een tip: rij de eigen weg naast de centrale uit tot aan het kanaal, zet je op een van de twee bankjes, luister naar de vogels, lees de namen van de passerende schepen. Het is geen 1957, het jaar dat het gemeentelijk energiebedrijf de centrale opende met gepaste trots en koninklijk bezoek. Maar als 2022 voelt het ook niet echt. Bekijk alle artikelen onder de rubriek ‘Het Gebouw’ >