Met de jeugdvoorstelling TRUUS brengt theatermaker Elles Leferink samen met schrijfster Jessica van Geel een ode aan de Utrechtse verzetsheldin Truus van Lier. ‘We moeten dankbaar zijn voor de vrijheid die we hebben, zeker als je kijkt naar wat er nu in de wereld speelt.’ Ze studeerde rechten in Utrecht, sloot zich tijdens de Tweede Wereldoorlog aan bij het verzet, infiltreerde bij de NSB en werd op haar 22ste door de Duitsers gefusilleerd in concentratiekamp Sachsenhausen. Sinsdien heeft Truus van Lier veel stadsgenoten geïnspireerd. Kunstenaar Joyce Overheul maakte een standbeeld van haar, te zien in het Zocherpark, auteur Jessica van Geel schreef Truus van Lier, het leven van een verzetsvrouw en maakte de jeugdvoorstelling TRUUS. Theatermaker Elles Leferink schreef mee aan het script en speelt de hoofdrol. Elles: ‘Toen Truus’ nicht, Michelle van Lier, de voorstelling voor het eerst zag in de Domkerk, was ze diep geraakt. “Knap, dat je haar zo kunt neerzetten,” zei ze. Een groot compliment.’ Wat was de rol van Truus in de oorlog? ‘Zij werd het meisje met de vergeet-me-niet ogen genoemd, vanwege haar felblauwe ogen, en heeft heel veel betekend tijdens de Tweede Wereldoorlog. Verzetswerk werd lang gezien als iets voor mannen, pas de laatste jaren is steeds bekender geworden hoe belangrijk vrouwen in die tijd zijn geweest. Het nichtje van Truus, Trui, ving Joodse kinderen op in haar kinderopvang en zat ook in het verzet. Truus zat bij de Amsterdamse verzetsgroep CS-6, was koerier van kranten en wapens, en maakte foto’s van het militair vliegveld in Soesterberg. Toen ze ontdekte dat Gerardus Kerlen, hoofdcommissaris van de politie en NSB’er, de jacht opende op ondergedoken joden en verzetslieden, besloot ze om hem te liquideren.’ Zien we dit ook in de voorstelling? ‘Ja, het was spannend om dat te spelen. Ineens stond ik met een pistool in mijn handen en besefte ik dat dit een heel grote daad was. Het veranderde haar leven. In de voorstelling zie je ook hoe Truus wordt verraden, onder druk gezet en niet meer terugkeert naar haar familie, omdat ze in een concentratiekamp wordt gezet. We eindigen met de brief aan haar vader waarin staat dat Truus is overleden. Heel zielig, maar dat verdrietige gevoel wilden we ook niet wegstoppen. Dolores (Leeuwin, red.) neemt je als de verteller mee in de geschiedenis, het verhaal wordt versterkt door de filmische muziek van Guido Hoek, die ook meerdere rollen speelt. Truus van Lier in ca. 1939 en het standbeeld van Truus door kunstenaar Joyce Overheul Hoe heb je je ingeleefd in Truus? ‘Ik woon zelf al jarenlang in Utrecht en kende wel het bloemenmonument voor Truus op de oever van de Catharijnesingel. Maar ik leerde haar pas echt kennen toen Jessica van Geel haar verhaal vertelde. Ik was meteen geïntrigeerd en dacht: jeetje, een meisje dat zo jong al zulke dappere dingen doet… Hoe zou ik zelf geweest zijn op die leeftijd, onder die omstandigheden? Ik ben de audiotour Vrouwen in Verzet gaan luisteren en de route gaan fietsen die zij aflegde naar het huis van NSB’er Kerle. Het bleek dat ik die eigenlijk al kende, ik fietste hem vaak, en dat maakte dat haar verhaal dichtbij voelde. Haar eigenwijze aard sprak me ook aan: ze zat met gevaar voor eigen leven in het verzet. Ze deed het echt vanuit haar hart, durfde het verschil te maken en op te staan voor de minderheid. Ik vroeg me af of ik diezelfde keus had gemaakt. Ik kan het me wel voorstellen, omdat ik op die leeftijd nog geen kinderen had, en dus minder te verliezen dan nu.’ Pas de laatste jaren wordt bekend hoe belangrijk vrouwen waren in het verzet Waarom is het belangrijk dat dit verhaal ook nu nog wordt verteld? ‘Nu gaan we in Nederland richting tachtig jaar vrijheid. Er zijn dus steeds minder mensen die de oorlog hebben meegemaakt en hun verhaal kunnen vertellen. Het is heel belangrijk om kinderen bewust te maken van hoe belangrijk die vrijheid is, dat kan alleen als we besef hebben van de mensen die voor onze vrijheden hebben gestreden. Door de geschiedenis ben je geworden wie je bent. Toen we begonnen aan de voorstelling, brak net de oorlog uit in Oekraïne. De geschiedenis herhaalt zich, er zijn nog steeds oorlogen, mensen die worden uitgesloten en mensen die opstaan tegen onrecht.’ Wat hoop je dat de voorstelling teweegbrengt? ‘We hebben een kort nagesprek. Kinderen vragen dan vooral hoe het nu gaat met Truus haar familieleden. Maar ik ben ook theaterdocent en heb de wens om dieper met elkaar in gesprek te gaan, jongeren uit te dagen om na te denken over onverdraagzaamheid en uitsluiting. Wat heb je net gezien en wie zou jij zijn geweest? Wat doe jij als een klasgenoot wordt gepest? Sta je op of ga je achter de groep aan? Het thema is zo relevant nu, kijk bijvoorbeeld naar wat er aan de hand is in de VS. Ik vind het belangrijk dat we om ons heen blijven kijken, zowel in het groot, in de wereld, als in het klein, naar onszelf en onze nabije omgeving. Ik hoop dat we voor elkaar blijven opkomen. Iedereen mag er zijn, daar moeten we met zijn allen voor opstaan. Dat is wat theater doet: anderen aan het nadenken en in beweging zetten. Laten we de mensen blijven eren die in het verleden voor ons zijn opgestaan, want zonder mensen als Truus had Utrecht er heel anders uitgezien.’ Deze voorstelling stond 4 mei 2025 in Stadsschouwburg Utrecht, ssbu.nl