Veel gebouwen in Utrecht hebben een verhaal. Waarvan zijn ze in de voorbije jaren of zelfs eeuwen getuige geweest? Willemijn Roodbol en Feya Hijl zoeken het voor je uit. Deze maand: De Melkinrichting De Landbouw.
Aan het eind van de negentiende eeuw verdwenen de boeren met hun koeien en melkkarren steeds meer uit het straatbeeld. In plaats daarvan kwamen de melkinrichtingen, waar boeren uit de omgeving hun melk ’s ochtends afleverden. In deze kleine fabrieken werd die gepasteuriseerd, waardoor het langer houdbaar bleef, en verwerkt tot roomboter.
Zo’n voormalige fabriek vind je aan de Obrechtstraat in Wittevrouwen: een jugendstilpand met ronde ramen en bijzondere details. In Melkinrichting De Landbouw werden van 1880 tot 1937 zuivelproducten gemaakt, die vervolgens werden verkocht in de bijbehorende winkels. De Landbouw had drie verkooppunten in Utrecht.
In de boogvormige ramen hing ooit de reclame voor zuivel
Dat deze kleine melkinrichtingen uiteindelijk ook hun functie verloren, kwam door drie belangrijke uitvindingen: pasteuriseren op grote schaal, de koelkast en koelwagens. De moderne zuivelindustrie was in opkomt, en daarmee de grote zuivelfabrieken op het platteland, zoals Campina. Wittevrouwen werd steeds meer een woonwijk, waar De Landbouw logistiek een onhandige plek innam.
In 1935 nam handboekbinderij F.H. Danner het gebouw over. Dat was een klein, ambachtelijk familiebedrijf dat boeken restaureerde en inbond. Zoon Anton Danner leidde het bedrijf en specialiseerde zich in het binden van kunstboeken en in leerbewerking. De handboekbinderij bleef altijd in de familie en was tot eind mei 2017 in Utrecht gevestigd. Daarna verhuisde het naar Maarssen, maar de naam prijkt nog sierlijk op der gevel van de voormalige melkinrichting. Foto’s uit het archief laten zien dat op dezelfde plek ooit ‘Melkinrichting De Landbouw’ stond.
Tegenwoordig is het gebouw opgesplitst in vier appartementen. Hoewel de binnenkant volledig is veranderd, is de buitenkant grotendeels hetzelfde gebleven. Zoals de grote boogvormige ramen waarin vroeger de reclameborden van de melkinrichting hingen. Die waren typisch voor winkels en fabrieksruimten uit die tijd. Ook de balkonhekjes zijn nog hetzelfde en de wit-oranje baksteen, perfect passend bij de romige kleur van melk. Binnen zag je destijds diezelfde baksteen terug, samen met een tegelvloer in een grote open ruimte vol machines. Wat ooit begon met melkbussen op paard en wagen, eindigde in pakken in de supermarkt. De Landbouw herinnert ons eraan hoe het ooit is geweest.
