Het avontuurlijke klassieke ensemble Pynarello maakte vijf jaar geleden een vliegende start en werd al snel omarmd door publiek, programmeurs en andere musici. ‘We rekken op een vriendelijke manier de grenzen van het genre op.’ tekst: Machiel Coehorst foto header: Juri Hiensch Pynarello is een muzikaal collectief uit Utrecht dat experimenteert met de conventies van klassieke muziek. Dat genre kan avontuurlijker, spontaner en directer, volgens het ensemble, dat dit jaar haar vijfjarige bestaan viert. Ter ere van dat jubileum kreeg Pynarello de sleutel van TivoliVredenburg om daar een seizoen lang Ensemble in residence te zijn. ‘De programmeur van TivoliVredenburg zei: “Jullie gedroegen je altijd al zo, dus veel verandert er niet.” En we zijn inderdaad al jaren kind aan huis in TivoliVredenburg; we spelen en repeteren er regelmatig,’ vertelt artistiek leider en violist Lonneke van Straalen. ‘Maar we zien de titel ensemble in residence toch als een cadeautje. Het is fijn dat we zo extra aandacht krijgen in ons jubileumjaar.’ Hoe is het idee ontstaan om Pynarello op te richten? ‘Ik had al langer de wens om met gelijkgestemde avonturiers een band, collectief, ensemble of orkest op te richten. De klassieke wereld werkt al decennialang met dezelfde conventies en kaders. Ik houd erg van tradities, maar kijk ook altijd hoe het anders kan. Soms is het goed om je af te vragen of iets nog wel bij de tijdgeest past, en of er misschien veranderingen nodig zijn. Een klassiek orkest met een experimenteerdrang zoals Pynarello was er nog niet. Vanaf minuut één zijn we een soort levend laboratorium. We houden er niet van om dingen kapot te maken, of ergens tegenaan te schoppen, maar rekken op een vriendelijke manier de grenzen een beetje op.’ Hoe ziet dat er in de praktijk uit? ‘We stelden onszelf een paar vragen, zoals: hoe speelt een orkest zonder bladmuziek? En zonder dirigent? En hoe kun je meer als individu op het podium staan? Bij Pynarello spelen alle musici in de kleren waarin ze zich prettig voelen. Heel anders dus dan de formele uitdossing die gebruikelijk is bij klassieke orkesten. Ook bewegen we tussen uiteenlopende genres – we spelen niet alleen symfonieën van Beethoven, maar treden bijvoorbeeld ook op met brassband Gallowstreet. Tijdens onze jubileumtour speelden we de Vijfde van Beethoven, bij iedereen welbekend, maar ook een gloednieuwe compositie van de Turkse Meriç Artaç. We stellen oude muziek graag in een nieuw daglicht. En ieder concert hadden we een andere mystery guest, vaak een jazzmuzikant, om een improvisatie te spelen.’ Wat levert het spelen zonder dirigent en bladmuziek op? ‘De keuze om zonder dirigent én zonder bladmuziek te spelen, is vernieuwend. De ensembles die dit doen kun je, inclusief Pynarello, wereldwijd op drie vingers tellen. Het musiceren zonder obstakels, dus zonder lessenaar met bladmuziek en zonder dirigent voor je neus, levert veel vrijheid op, maar vraagt ook veel eigen verantwoordelijkheid. We moeten elkaar als musici volledig kunnen vertrouwen. Iedereen moet zijn of haar bladmuziek tot in de puntjes kennen. Je leunt als het ware op elkaars muzikale inzetten, waardoor jij weet wanneer je zelf moet inzetten. Dit maakt onze projecten democratisch en erg spannend.’ Met kerst staan jullie in TivoliVredenburg. Wat kunnen we verwachten? ‘We spelen een sciencefiction kerstopera met een heel bijzondere bezetting: strijkkwintet, contrafagot, basklarinet, trombone, tuba, slagwerk en hammondorgel met lesliespeaker. Theatermaakster Marjolijn van Heemstra draagt een tekst voor die zij zelf heeft geschreven en die je meeneemt naar een kerst over tweehonderd jaar. Hoe vieren we het feest dan? Staat de kerstboom nog centraal? Gaat het over twee eeuwen nog over de geboorte van Jezus? De jonge componist Boris Bezemer hebben we gevraagd om hier muziek bij te schrijven die wordt gecombineerd met Bach – want Bach is tijdloos. Vanuit een oud perspectief gaan we naar een nieuw perspectief.’ En dan is er ook nog het oudjaarsconcert van Pynarello… ‘Dat wordt een groot en gevarieerd feest met klassiek, jazz, improvisatie, dansmuziek en een dj. Er komen veel muzikale gasten, waaronder saxofonist Kiki Sprangers, drummer Jamie Peet, gitarist Jelle Rozenburg en udspeelster Jawa Manla. Het laatste onderdeel van de avond is een optreden van Pynarello met brassband Gallowstreet; met hen gaan we het nieuwe jaar in. In november stonden we al samen in Carre, en dat stomende concert gaan we met oud en nieuw herhalen. We spelen tot iets na middernacht, zodat we daarna we zelf ook nog even kunnen bouncen.’